Οι Τόποι Πέρα Από Τον Μαύρο Καθρέφτη



    Στην αρχή το ενδιαφέρον του κοινού το τράβηξε η ευκολία με την οποία μπορούσε ο οποιοσδήποτε να αυτοπροσδιοριστεί ως καλλιτέχνης: τα πρώτα προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης δέχονταν απλές εντολές και μετέτρεπαν τις λέξεις σε εικόνες – κακοφτιαγμένες και με λάθη μεν, οπτικές απεικονίσεις της φαντασίας του εντολέα δε. Ήταν διασκεδαστικά, ήταν προσιτά και ήταν δωρεάν, αν και είχαν έναν περιορισμό στο πόσα αποτελέσματα μπορούσαν να παράγουν ανά ημέρα.
Το μονοπάτι το χάραξε το DALL-E, το πιο διαδεδομένο πρόγραμμα δημιουργίας εικόνας από κείμενο, το 2021 και ακολούθησαν το Stable Diffusion, το Craiyon και το Midjourney το 2022, τα Pica, Canva, Nightcafe, Picsart και Artflow από το 2023 κι έπειτα. Ως ερασιτέχνης συγγραφέας είχα χρησιμοποιήσει τα περισσότερα από αυτά ώστε να οπτικοποιήσω τους χαρακτήρες των βιβλίων μου. Φυσικά οι περισσότεροι ήταν αλλήθωροι, είχαν έξι δάχτυλα ή τρία χέρια, τα μαλλιά τους αιωρούνταν πάνω από τα κεφάλια τους και γενικά τα αποτελέσματα ήταν για γέλια και για κλάματα· παρόλα αυτά ήμουν ικανοποιημένος καθώς στα ταλέντα μου δεν περιλαμβανόταν το σχέδιο (δεν μπορούσα να τραβήξω ούτε μια ίσια γραμμή μόνος μου), ούτε είχα τα απαραίτητα χρήματα για να πληρώσω έναν σκιτσογράφο. Στην τελική από χόμπι έγραφα, δεν ζούσα από αυτό.
    Οι πρώτες αντιδράσεις ήρθαν σύντομα από τους καλλιτέχνες που βιοπορίζονταν από την τέχνη τους: ζωγράφοι, κομίστες, γραφίστες άρχισαν να διαμαρτύρονται φοβούμενοι πως η επέλαση της Τεχνητής Νοημοσύνης θα τους άφηνε σύντομα δίχως δουλειά. Εκδοτικοί οίκοι και δισκογραφικές εταιρείες δημιουργούσαν τα δικά τους εξώφυλλα, επιχειρήσεις μάρκετινγκ και διαφημιστικά γραφεία παρήγαν έντυπα φυλλάδια και ψηφιακά μπάνερ χρησιμοποιώντας αποκλειστικά τις συνδρομητικές υπηρεσίες των προγραμμάτων. Προσωπικά δεν με ένοιαζε· εφόσον τα έργα μου μπορούσαν πλέον να συνοδεύονται από πολύχρωμες, εντυπωσιακές εικόνες που έκαναν πιο προσιτό το περιεχόμενο ήμουν ευχαριστημένος.
    Ακολούθησαν τα προγράμματα δημιουργίας βίντεο και ήχου – ο χρήστης μπορούσε πλέον να προσδώσει κίνηση σε μια υπάρχουσα εικόνα ή να μετατρέψει ένα κείμενο σε ηχητικό απόσπασμα μέσα από μια ποικιλία φωνών, αντρικών ή γυναικείων, νεανικών ή ηλικιωμένων. Ακόμα περισσότερος κόσμος, που έως τότε δεν είχε καμία σχέση με την τέχνη, βρήκε ευκαιρία να εκφράσει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες. Σε εκείνο το σημείο μέχρι κι εγώ είχα αρχίσει να εκνευρίζομαι με άτομα που δήλωναν ζωγράφοι και μάλιστα είχαν το θράσος να πουλάνε αντίτυπα των έργων που είχε σχεδιάσει ένα πρόγραμμα. Σε φόρουμ, ποστ και ηλεκτρονικά άρθρα ξεσπούσαν καθημερινά συγκρούσεις μεταξύ των υπέρμαχων και των αντιπάλων της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η κάθε πλευρά είχε τα επιχειρήματά της αν και, στο τέλος, αποδείχτηκε πως δεν είχαν καμία αξία: κανείς δεν μπορούσε να ανακόψει την πρόοδο.
    Αν ξέραμε πού θα κατέληγε όλο αυτό, ίσως να προσπαθούσαμε περισσότερο.

***

    Τη δεκαετία του ’70 ένας καθηγητής στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Τόκιο, ονόματι Μασαχίρο Μόρι, επινόησε τον όρο ανοίκεια κοιλάδα για να περιγράψει την παρατήρησή του ότι τα ρομπότ φαίνονταν όλο και πιο ανθρώπινα κι ελκυστικά αλλά μέχρι ενός ορίου – ξεπερνώντας το, η αίσθηση που γεννούσε το ρομπότ ήταν ένα μείγμα ανησυχίας και φόβου. Ο Μόρι δημιούργησε μια γραφική παράσταση, όπου η συμπάθεια του παρατηρητή προς το τεχνητό κατασκεύασμα αυξάνεται αναλόγως της ομοιότητάς του με άνθρωπο μέχρις ότου φτάνει στο ανώτερο σημείο· από εκεί και πέρα η συμπάθεια βυθίζεται απότομα και πλέον τα χαρακτηριστικά του ρομπότ φαντάζουν ανατριχιαστικά. Η μορφολογία της παράστασης αυτής έδωσε το όνομά της στον όρο.
    Οι γεμάτες σφάλματα εικόνες που παρήγαν τα προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης ήταν ως επί το πλείστον αστείες, τα αντίστοιχα βίντεο όμως ήταν ο ορισμός της ανοίκειας κοιλάδας. Τα αποτελέσματα ήταν πραγματικά εφιαλτικά: ανθρωποειδή πλάσματα με χέρια που ξεφύτρωναν από τα κεφάλια τους, ορθάνοιχτα στόματα που από μέσα τους αναδύονταν σώματα, όντα με πλατιά χαμόγελα, όλο δόντια, που μετουσιώνονταν σε λασπώδεις μάζες, πανύψηλες μορφές με λεπτά μέλη και ολοστρόγγυλα κεφάλια – μια ατέλειωτη παρέλαση από τερατωδίες βγαλμένες από τα πυρετώδη όνειρα ενός παρανοϊκού Σαλβαντόρ Νταλί, ενός ημίτρελου Ζντζίσλαβ Μπεκσίνσκι, ενός λυσσασμένου Κιθ Τομσον. Τα προγράμματα ήταν σαν να προσπαθούσαν να απεικονίσουν πλάσματα για τη φυσιολογία των οποίων δεν γνώριζαν τίποτα, καταλήγοντας σε εκτρώματα που προκαλούσαν αποτροπιασμό.
    Πολλοί ψηφιακοί δημιουργοί βρήκαν ευκαιρία και άνοιξαν λογαριασμούς στο YouTube, το Instagram και το TikTok όπου ανέβαζαν τέτοια βίντεο, κάποια εκ των οποίων ήταν αποκρουστικότερα κι από ταινία τρόμου· κάποιοι άλλοι ακολούθησαν διαφορετικό δρόμο, επιλέγοντας να δείχνουν αλλόκοτα τοπία άδεια από ζωή και συνοδευόμενα από ατμοσφαιρική μουσική· και κάποιοι τρίτοι συνδύασαν αυτά τα δύο ρεύματα, με αποτέλεσμα βίντεο που έδειχναν παράξενα πλάσματα να περιπλανιούνται σε μέρη που θύμιζαν χαμένους πολιτισμούς και απροσδιόριστες χρονολογίες. Για κάποιο λόγο (που μάθαμε μετά) η εικόνα ήταν πάντα ξεθωριασμένη και σχετικά χαμηλής ποιότητας, ανεξάρτητα από το ποιο πρόγραμμα είχε χρησιμοποιηθεί. Ήταν λες και όλα τα παραγόμενα αποτελέσματα προέρχονταν από το ίδιο λογισμικό.

***

    Στα τέλη του 2026, στο διαδίκτυο άρχισε να κυκλοφορεί μια θεωρία συνωμοσίας, σύμφωνα με την οποία μια εταιρεία που εξειδικευόταν στον Προγραμματισμό Επαυξημένης Πραγματικότητας, η Holotech Inc., ήταν ο αρχιτέκτονας του ριζικού κώδικα πάνω στον οποίο βασίστηκαν όλα τα υπόλοιπα προγράμματα ΤΝ. Η Holotech, χρηματοδοτούμενη με κονδύλια από τις Η.Π.Α., τη Ρωσία, την Κίνα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ινδία, είχε δημιουργήσει τον πρώτο κβαντικό υπερυπολογιστή στα τέλη του 2019, λίγο πριν η πανδημία του Covid προκαλέσει παύση στην πλειοψηφία των ανθρώπινων δραστηριοτήτων – ή τουλάχιστον αυτό ήταν το επίσημο αφήγημα. Σύμφωνα με τις φήμες, η έρευνα και η ανάπτυξη της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν επηρεάστηκε από τις παγκόσμιες εξελίξεις, γεγονός που αποδείχτηκε όταν η πρώτη έκδοση του DALL-E παρουσιάστηκε στον κόσμο το 2021.
    Συνεχίζοντας τη συλλογιστική τους, οι οπαδοί της θεωρίας αυτής ισχυρίζονταν πως η Holotech είχε προσθέσει στον ριζικό της κώδικα μια παράμετρο για την οποία οι υπόλοιπες εταιρείες ανάπτυξης λογισμικού είχαν άγνοια: μια εντολή που ενεργοποιούσε την λήψη τηλεοπτικών σημάτων από άλλα επίπεδα ύπαρξης. Σύμφωνα με αυτούς, ο σκοπός του κβαντικού υπολογιστή δεν ήταν η εξέλιξη της ΤΝ (γι’ αυτό άλλωστε και η Holotech δεν προχώρησε στην βελτίωση του κώδικά της παρά τον παραχώρησε με το αζημίωτο στις άλλες εταιρείες) αλλά η εξερεύνηση παράλληλων πραγματικοτήτων· πολλοί παρομοίαζαν την προσπάθεια αυτή με το εθελοντικό πρόγραμμα SETI@home που διένειμε υπολογιστική ισχύ για την αναζήτηση εξωγήινης νοημοσύνης και που τερματίστηκε ανεξήγητα το 2020. Όπως ήταν φυσικό, η εταιρεία δεν μπήκε καν στον κόπο να απορρίψει την θεωρία.
    Όμως, καθώς τα προγράμματα εξελίσσονταν όλο και περισσότερο, το απόκοσμο οπτικοακουστικό υλικό αυξήθηκε – πλέον ακόμα και οι πιο αθώες εντολές, όπως για παράδειγμα "ένα όμορφο μπλε τριαντάφυλλο" ή "μια μαύρη γάτα ντυμένη σαν τον Μπάτμαν επιθεωρεί την Γκόθαμ", κατέληγαν σε μακάβριες απεικονίσεις τοπίων και πλασμάτων πέρα από κάθε εφιάλτη. Σύντομα κάθε αποτέλεσμα αυτών των προγραμμάτων ήταν παρόμοιο και η εξήγηση που δόθηκε ήταν πως, εφόσον οι πηγές από όπου τα λογισμικά αντλούσαν τα στοιχεία τους ήταν συγκεκριμένες, τότε και τα προϊόντα δεν θα διέφεραν μεταξύ τους· με λίγα λόγια, δεν μπορούσες να βάζεις σκατά και να περιμένεις να βγει χρυσάφι.
    Πολλοί χρήστες σταμάτησαν να ασχολούνται, είτε επειδή είχαν φρικάρει είτε επειδή βαρέθηκαν, και οι καλλιτεχνικές τους ανησυχίες περιορίστηκαν σε selfies, σύντομα reels με γάτες και κουνημένες λήψεις από συναυλίες. Υπήρξαν όμως και άλλοι οι οποίοι επέδειξαν ενδιαφέρον (στα όρια της εμμονής) για τους παράξενους κόσμους· σχημάτισαν διαδικτυακές κοινότητες και κλειστές ομάδες, στις οποίες ανέλυαν εικόνες, βίντεο και ηχητικά αποσπάσματα, αναζητούσαν τη σύνδεση μεταξύ της εντολής και του εκάστοτε αποτελέσματος, δημιουργούσαν νέες θεωρίες και επέμεναν να μεταλαμπαδεύσουν τις γνώσεις τους ακόμα και σε άτομα που δεν είχαν καμία όρεξη να ασχοληθούν με το θέμα. Στο παγκόσμιο ψηφιακό χωριό έγιναν γνωστοί ως Κοσμοβάτες.

***

    Τον Μάιο του 2027, μια παράξενη αναφορά από το Ινούβικ του Καναδά είδε το φως της δημοσιότητας: στην πόλη, η οποία βρισκόταν στα Βορειοδυτικά Εδάφη της χώρας και, σύμφωνα με την τελευταία της απογραφή, διέμεναν λίγο περισσότερο από τρεις χιλιάδες άτομα, υπήρξαν μαρτυρίες για ένα πανύψηλο χλομό πλάσμα που είχε εμφανιστεί από το πουθενά. Στο ίντερνετ κυκλοφόρησαν δεκάδες βίντεο και οι θεωρίες συνωμοσίας πήραν φωτιά· και, όταν μαθεύτηκε πως ένα ολόκληρο τμήμα της Holotech επισκέφτηκε την τοποθεσία για να ερευνήσει το περιστατικό, οι Κοσμοβάτες έκαναν πάρτι. Οι επακόλουθες αναλύσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το όν παρουσίαζε ανησυχητική ομοιότητα με τα πλάσματα που απεικόνιζαν τα προγράμματα Τεχνητής Νοημοσύνης.
    Κατά τη διάρκεια των επόμενων μηνών, τα συμβάντα πολλαπλασιάστηκαν – υπήρξαν αναφορές για παρόμοιες οντότητες σχεδόν σε κάθε ήπειρο, ενώ οι καταγραφές τους ήταν ολοένα και πιο ευκρινείς. Κάποιοι μίλησαν για καλά οργανωμένη φάρσα, κάποιοι άλλοι για μαζική υστερία· οι περισσότεροι όμως πλέον έκαναν λόγο για μαζική εισβολή. Η Holotech αποπειράθηκε να κατευνάσει τους φόβους του κοινού, όμως τα επαναλαμβανόμενα φαινόμενα δεν της το επέτρεψαν – έτσι, στις 12 Αυγούστου του 2027, ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας εξέδωσε επίσημη ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία 
«η Holotech Inc. χρησιμοποίησε καινοτόμες και πειραματικές μεθόδους ώστε να αποδείξει την ύπαρξη πολλαπλών κόσμων και να επικοινωνήσει μαζί τους. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συνέλεξαν οι τεχνικοί μας, το εγχείρημα κρίνεται ως επιτυχημένο».
    Η θεωρία συνωμοσίας είχε αποδειχτεί αληθινή: οι εικόνες και τα βίντεο που βλέπαμε έως τότε ήταν όντως λήψεις από κάποιο παράλληλο σύμπαν, μια πραγματικότητα τόσο ξένη και αλλόκοτη που προκαλούσε τρόμο. Όσον αφορά την χαμηλή ποιότητα; Ε, δεν περίμενε κανείς ότι θα είχαμε υψηλή ευκρίνεια σε εικόνες που προέρχονταν από ένα σύμπαν μακριά.
    Παρά τις προβλέψεις περί του αντιθέτου, η μετοχή της εταιρείας εκτοξεύθηκε καθώς οι κυβερνήσεις έσπευσαν να συνεργαστούν μαζί της. Το ότι ολοένα και περισσότεροι επισκέπτες εμφανίζονταν από το απόκοσμο σύμπαν τους στο δικό μας πέρασε σε δεύτερη μοίρα – εξάλλου τα όντα δεν είχαν επιδείξει κάποια επιθετική συμπεριφορά· περιπλανιούνταν στις κοιλάδες, τις τούνδρες και τα δάση αποφεύγοντας τις πολύβουες πόλεις και την επαφή με τους ανθρώπους.

    Όπως αποδείχτηκε, τα πλάσματα μεταφέρονταν στην διάστασή μας μέσω κβαντικών περασμάτων που ονομάστηκαν κοινότοπα «Πύλες». Κανείς δεν ήξερε πότε και πού θα άνοιγαν, όμως κάθε τέτοιος σχηματισμός προξενούσε αλλοιώσεις στους φυσικούς νόμους του περιβάλλοντος. Σε πολλές περιπτώσεις, η περιοχή μεταβαλλόταν πλήρως και έπαιρνε τη μορφή των τοπίων που βλέπαμε κάποτε στα έργα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Δεν αργήσαμε να καταλάβουμε ότι οι οντότητες δεν είχαν ποτέ σκοπό να μας επιτεθούν – το ίδιο το οικοσύστημά τους καταλάμβανε τις εκτάσεις μας και τις μετέτρεψε σε βιότοπους κατάλληλους να τις φιλοξενήσουν. Τα όντα έχτιζαν το σπίτι τους στα θεμέλια του δικού μας. Η αντίδρασή μας ήταν αργοπορημένη και σποραδική και, στην τελική, δεν άλλαξε και τίποτα.

    Η εταιρεία είχε πετύχει τον στόχο της: είχε καταφέρει να αποδείξει την ύπαρξη παράλληλων κόσμων και να επικοινωνήσει μαζί τους.
    Θα ήταν υπέροχο αν ήξερε και πώς να κλείσει τις καταραμένες πύλες.


(Ακολουθούν δείγματα από τα αποτελέσματα των προγραμμάτων Τεχνητής Νοημοσύνης την περίοδο 2022-2026. Κάτω από την εκάστοτε εικόνα υπάρχει η αρχική εντολή του χρήστη, καθώς και το λογισμικό το οποίο χρησιμοποιήθηκε)


«Μια έφηβη κοπέλα με μακριά λευκά μαλλιά, χαρούμενη, αγκαλιάζει πράσινη μικρή αλεπού.»
(Nightcafe)

***


«Γυναίκα πολεμίστρια με μπλε μαλλιά.»
(Picsart)

***


«Μια κοντινή εικόνα που αποτυπώνει τη στιγμή που ένα έντονα χρωματισμένο πουλί βυθίζεται σε μια πολύχρωμη σταγόνα νερού, δημιουργώντας ένα περίπλοκο πιτσίλισμα με λεπτομερείς στρώσεις και μια δομή που μοιάζει με στέμμα στο κέντρο, με σταγόνες να κρέμονται στον αέρα τόσο πάνω όσο και κάτω από το πιτσίλισμα. Το νερό πρέπει να αντανακλά φωτεινά χρώματα, συμπεριλαμβανομένων των αποχρώσεων του κόκκινου, του πράσινου και του μπλε, σε ένα απαλό φόντο με μπλε και μοβ χρώματα, τονίζοντας τη σαφήνεια, τη συμμετρία και την ομορφιά της κίνησης του υγρού.»
(Midjourney)

***


«Γαλαξίας, πολύχρωμο, έντονο, χιλιάδες αστέρια και νεφελώματα, υπερρεαλιστικό, λεπτομέρεια.»
(Nightcafe)

***


«Ένας γιγαντιαίος φτερωτός δράκος, σκούρο τιρκουάζ, χρυσό, μαύρο, ασημένιο, που φτύνει φωτιά πάνω σε ζόμπι, μεσαιωνική πόλη.»
(Craiyon)

***




«Κατάστημα με μπαχαρικά, ζεστά χρώματα, πορτοκαλί, κόκκινο, Μαρόκο, όχι άνθρωποι»
(Stable Diffusion)

***



«Δύο γάτες σε αεροπλάνο. Κινηματογραφικό στυλ, βινιέτα, χρωματική επεξεργασία, φιλμ 35mm, ατμοσφαιρικό, αριστούργημα, επικό, εντυπωσιακό, δραματικό»
(Midjourney)

***


«Ένας διαστημικός Βίκινγκ, φαλακρό κεφάλι, γένια, πρίγκιπας της σκιάς, καφέ μάτια, σκούρο καφέ παλτό, έμβλημα με λιοντάρι, πανοπλία, κρατάει σπαθί, πανσέληνος στο φόντο»
(Artflow)

***


«Δυνατή και αινιγματική γυναίκα, πορτρέτο, γοτθικό στυλ»
(DALL-E)

***


«Ένα αφηρημένο γλυπτό ενός τεράστιου ψαροκόκαλου σε ένα παραλιακό πάρκο»
(Craiyon)


***


«Ένας άγγελος με χρυσή πανοπλία που σκοτώνει έναν δαίμονα με ένα δόρυ, πολύ αίμα»
(Pica)


***


«Ένα εξωγήινο μωρό καθισμένο σε μια παπαρούνα.»
(Craiyon)

***



«Μία άμαξα με οδηγό που περνά μέσα από ένα δάσος, βροχή, με ένα σκύλο να τρέχει από πίσω, σκοτεινά χρώματα»
(Artflow)


***



«Ένας όμορφος άντρας, πολύχρωμο φόντο.»
(DALL-E)

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου